Λυκούργος Λ. Μαρκέας
Γεωργία Γ. Μαρκέα (φωτογραφία Ασπασίας Μπέτα)
"Θα ήθελα να ευχαριστήσω όλους εσάς τους αναγνώστες της ανάρτησης αυτής, που αναφέρεται στο έργο του θείου μου, του αξέχαστου μουσικοσυνθέτη, Λυκούργου Μαρκέα. Παρόλο που έχει φύγει από τη ζωή το 1979 είναι συγκινητικό το πόσο πολλοί είναι εκείνοι που έχουν κάνει αναζήτηση για εκείνον. Ο ίδιος δεν αγάπησε στη ζωή του τη δημοσιότητα, αλλά είμαι βέβαιη πως σήμερα θα τον άγγιζε πραγματικά το γεγονός ότι μετά από τόσα χρόνια παραμένει η αγάπη σας προς το έργο του αναλλοίωτη!" Γ. Γ. Μαρκέα
Lykourgos L. Markeas
Ο Λυκούργος Μαρκέας ήταν ένας από τους μεγάλους Έλληνες συνθέτες και διευθυντές ορχήστρας. Ξεκίνησε το έργο του το 1938, μόλις σε ηλικία 12 ετών και ασχολήθηκε κυρίως με τη μουσική επένδυση θεατρικών παραστάσεων. Ο Λυκούργος ήταν άνθρωπος αθόρυβος και ουσιαστικός, με σημαντική κλασική παιδεία. Πολλοί σύγχρονοι επιτυχημένοι Έλληνες συνθέτες και τραγουδιστές χρωστούν την καριέρα τους στον Λυκούργο Μαρκέα. Ο ίδιος, όμως, προτίμησε στη ζωή του τους χαμηλούς τόνους από τα φώτα της δημοσιότητας, γι’ αυτό και ελάχιστοι γνωρίζουν την ουσιαστική συμβολή του σ’ αυτό που ονομάζουμε σήμερα μοντέρνο ελληνικό τραγούδι.
Ο Λυκούργος γεννήθηκε στην Τρίπολη στις 23 Ιανουαρίου του 1926 και πέθανε στην Αθήνα στις 19 Φεβρουαρίου του 1979, μόλις 53 ετών, χτυπημένος από την επάρατη νόσο. Ήταν το τρίτο από τα έξι παιδιά μιας εξαιρετικά φτωχής οικογένειας. Η μητέρα του, Γεωργία Μαρκέα, που ήταν πρόσφυγας από τη Σμύρνη, έπαιζε μαντολίνο, ενώ ο πατέρας του Λεωνίδας Μαρκέας, από τη Μεσσηνιακή Μάνη, έπαιζε κιθάρα (χαβάγια). Σε ηλικία 11 μόλις χρονών (1937) ο μικρός Λυκούργος με τον πατέρα του και τον αδελφό του τον Γιώργο έπαιζαν κιθάρα και τραγουδούσαν σε διάφορα καφενεία της Αθήνας. Το ταλέντο του Λυκούργου φάνηκε από νωρίς και ο πατέρας του, παρόλη του τη φτώχεια και τα έξι του παιδιά, πούλησε το μοναδικό κομμάτι γης που είχε για να αγοράσει στο μικρό Λυκούργο ένα πιάνο.
Ο Λυκούργος έγινε μετά από λίγο δεκτός στο «Ωδείο Αθηνών», όπου σπούδασε πιάνο και αποδείχθηκε παιδί-θαύμα. Από παιδί ακόμη, στην κατοχή, δουλεύει σε μικροθιάσους ως πιανίστας και γράφει τα πρώτα του τραγούδια. Όλα του τα τραγούδια αγαπήθηκαν και ξεχώρισαν. Από τις πρώτες του επιτυχίες ήταν οι Συννεφιές (Τέτοια ώρα σε λατρεύω σε ζητώ), Σε ζητούσα στα σύννεφα, Λάθος η αγάπη μας, Αυτή τη νύχτα, Δυο φορές μ’ έχεις γελάσει, Ποτέ δε θα ξεχάσω τέτοια μάτια, Μέσα στο νερό της λίμνης.
Το 1947 έφτιαξε τη πρώτη του μεγάλη ορχήστρα κι έκανε εμφανίσεις στα μεγαλύτερα κέντρα των Αθηνών. Έγραψε πολλά τραγούδια που έγιναν επιτυχίες με τον Τώνη Μαρούδα και τον Γιάννη Βογιατζή: Σε είδα κάποιο μεσημέρι, Άσπρες κορδέλλες, Tο Καλοκαίρι αυτό πάει χαμένο, Έφυγες, Όνειρα, Μιλώ για σένα, Συννεφιασμένο δειλινό, Εσύ μπορείς να με νιώσεις, Τι να είναι η αγάπη, Συννεφιές (Τέτοια ώρα σε λατρεύω σε ζητώ), Καλωσόρισες αγάπη.
Το 1962 άρχισε να ασχολείται με το μουσικό θέατρο. Έντυσε με τη μουσική του πάνω από πενήντα επιθεωρήσεις όπως: Αρχοντορεμπέτισσα, Τριαντάφυλλα για εσάς, Στο καρφί και στο πέταλο, Η δημοκρατία χορεύει, Είκοσι θέατρα μαζί, Αυλή και πεζοδρόμιο, Garden party, Σήκω χόρεψε συρτάκι, Βρε πού πάμε, Χίππηδες και ντιρλαντάδες, Η Ελλάς ξαναψηφίζει, Ελληνίδες Έλληνες, Ω τι κρέας μαμά και πολλές άλλες.
Το 1974 άρχισε να γράφει μουσική στις εβδομαδιαίες επιθεωρήσεις του Αλέκου Σακελλάριου που παρουσιάζονταν στην τηλεόραση: Κάτι άλλο, Μόνο για σας, Το παλιό θέατρο όπου παρουσιάζονταν μουσικές επιθεωρήσεις, Εξήντα λεπτά χωρίς λεφτά. Μέσα σε αυτές τις επιθεωρήσεις κάποια τραγούδια του γνώρισαν μεγάλη επιτυχία όπως: Χτύπα καρδιά μου (επιτυχία που τραγούδησε η Καίτη Μπελίντα), Γύρω-γύρω και άλλα.
Έντυσε επίσης και κινηματογραφικά έργα με τη μουσική του όπως: To παιδί της πιάτσας με τον Κώστα Χατζηχρήστο, Χαρούμενο ξεκίνημα με τον Γ. Οικονομίδη, όπου το τραγούδι Εγώ αγαπώ τη Λιάνα με στίχους του Γ. Οικονομίδη γνώρισε μεγάλη επιτυχία. Τραγούδι από το ίδιο κινηματογραφικό έργο που επίσης αγαπήθηκε πολύ από τον κόσμο, είναι το Ανάθεμα την μπούκλα σου, που, όπως συμβαίνει και με πολλά άλλα τραγούδια του Λυκούργου Μαρκέα, ακούγεται μέχρι σήμερα στην τηλεόραση, σαν μόλις να κυκλοφόρησε.
Αφομοίωνε την εποχή στην οποία ζούσε κι έτσι πάντα ήταν επίκαιρος. Εκτός από τον Τώνη Μαρούδα, Γιάννη Βογιατζή, Καίτη Μπελίντα, Τρίο Μπελκάντο, Τζένη Βάνου, Σώτο Παναγόπουλο συνεργάστηκε αργότερα με τον Γιάννη Πάριο, Λίτσα Διαμάντη, Τόλη Βοσκόπουλο, Σταμάτη Κόκοτα, Γρηγόρη Μπιθικώτση, Ρίτα Σακελλαρίου και πολλούς άλλους.
Ήταν ο συνθέτης που ανακάλυψε τον ηθοποιό τότε Τόλη Βοσκόπουλο, ενώ δεν υπήρχε δίσκος του Γιάννη Πάριου που να μην είχε τραγούδι του Λυκούργου Μαρκέα. Μάλιστα το άλμπουμ Ανθρώπινα και Καθημερινά (1974), στο οποίο τραγουδούν ο Γιάννης Πάριος με τη Λίτσα Διαμάντη και έχει γνωρίσει τεράστια επιτυχία, περιέχει αποκλειστικά δικά του τραγούδια.
Από τα τελευταία του τραγούδια που έγραψε και τα οποία δεν πρόλαβε να ακούσει σε δίσκο ούτε να μάθει την επιτυχία που εγνώρισαν, καθώς τον νίκησε ο καρκίνος ήταν το Αυτά τα χέρια που τραγούδησε η Λίτσα Διαμάντη και το Αυτός ο άνθρωπος αυτός που τραγούδησε η Ρίτα Σακελλαρίου και ήταν το αγαπημένο του Ανδρέα Παπανδρέου.
(Οι πληροφορίες συλλέχτηκαν από τον αδελφό του συνθέτη, τον ογδονταοχτάχρονο τότε, Γεώργιο Μαρκέα).
Lykourgos L. Markeas
Lykourgos Markeas
was one of the most important Greek composers and directors after the World War
Two. Already a professional musician from the age of 12, he is mainly
remembered for the music he wrote for theater. Many scholars, although recognise
his musicality, they are not aware of his studies in classical music. Though he
influenced many contemporary Greek musicians, Lykourgos Markeas kept a low
profile in his personal life.
Lykourgos was born in Tripoli on 23 of January 1926. He was the third
child of a very poor family. His mother, Georgia Markea, who was a refugee from Smyrna, played the mandolin and his
father, Leonidas Markeas, who was from Messiniaki Mani, played the Hawaiian guitar. In the age of 11 (1937) Lykourgos
together with his father Leonidas and his brother George used to play to small
Athenian cafes for money. Leonidas Markeas, the father, decided to buy a piano
for his talented boy. The boy’s progress was amazing and soon he was accepted
to Athens Odeion, the most prestigious Conservatory in Greece.
Lykourgos studied the classics and was proved to be a prodigy. Even then, in
the dark years of the German occupation, he wrote music for theater. At that
time he also wrote popular songs like Synefies
(Cloudy weather), Se zitousa sta
synefa (I was looking for you through the clouds), Lathos I agapi mas (Our love, our mistake), Afti ti nixta (The night tonight), Dio fores me exeis gelasei (You have fooled me twice), Pote den that xehaso tetoia matia (The
eyes I’ll never forget), Mesa sto nero
tis limnis (Lake waters) and many others.
In 1947,
after the end of the civil war in Greece, he made his own big-band and played
in the Athenian night-clubs. He wrote songs for two of the most known Greek
singers of that era: Tonis Maroudas and Yannis Vogiatzis. It was the time of
Lykourgos’ great successes with songs like Se
ida kapio mesimeri (I saw you some afternoon), Aspres kordeles (White ribbons), To kalokairi afto paei xameno (This was a lost summer), Efyges (You have left), Oneira, (Dreams), Milo gia sena (Speaking of you), Synefiasmeno deilino (Cloudy afternoon), Esi mporeis na me nioseis (You can feel me), Ti na einai I agapi (What love is), Kalosorises agapi (Welcome love).
In
1962 Lykourgos wrote music for theater. He wrote music for more
than 50 successful musicals such as: Archodorebetisa, Triantafila ja sas (Roses for you), Sto karfi ke sto petalo (To the
nail and the horse-shoe), I
dimokratia horevi (Democracy dances), Ikosi Theatra mazi (All twenty theaters together), Avli ke pezodromio (Gardens and
pavements), Garden party, Siko horepse
sirtaki (Get up and dance sirtaki),
Vre pou pame (Where are we going to),
Hippides ke dirladades (Hippies and Dirladades), I Ellas xanapsifizei (Hellas votes again), Ellinides Ellines (Greek men and women), O ti kreas, mama! (Oh what a meat, mama!), and many others.
In
1974 Lykourgos composed for a series of musicals that were directed by the
known Greek writer and theater director Alekos Sakellarios. The musicals were
hosted by the Greek Television: Some of the titles of these musicals were Kati allo (Something difference), Mono ja sas (For you only), To palio theatro (Old theater), Exinta lepta horis lefta (Sixty minutes
without money). In these musicals some of the songs became big hits: Htipa kardia mou (My heart, keep on biting),
Gyro-Gyro (Round about) with Keti
Belida, and many others. Markeas composed also for cinema; the black and white
Greek cinema of the 1950’s and the early 1960’s: To pedi tis piatsas (The boy of the street) with the great Greek
comedian Kostas Hatzihristos, Harumeno
Xekinima (A happy start) with George Ikonomidis. In this movie the song Ego agapo ti Liana (I love Liana) became
a great hit.
Lykourgos
Markeas was a man that “absorbed” the sounds of the world that he was living
in. He remains, until now a contemporary Greek song writer and composer. Many
Greek musicians, who are currently regarded classics, remember Lykourgos
Markeas. Tonis Maroudas, Yannis Vogiatzis, Keti Belida, Trio Bel Cando, Tzeni
Vanou, Sotos Panagopoulos, Yannis Parios, Litsa Diamanti, Tolis Voskopoulos,
Stamatis Kokotas, Grigoris Mpithikotsis, Rita Sakellariou are among them.
(The
above information was collected from Lykourgos Markeas brother, George Markeas, who was then 88 years old).
Ο διεθνώς αναγνωρισμένος πιανίστας, Ιωάννης Ποταμούσης, χαρακτηρίστηκε ως "Έλληνας βιρτουόζος" από τους κριτικούς του New Jersey Press και ως "Κολοσσός των πλήκτρων" από την εφημερίδα Passatiempo. Ως σολίστ έχει εμφανιστεί σε σημαντικές αίθουσες στην Ευρώπη, στη Μέση Ανατολή καθώς και στην Αμερική. Το 2001 κέρδισε το δεύτερο βραβείο στο World Piano Competition στο Cincinnati, Ohio και την ίδια χρονιά κέρδισε την πρώτη θέση στο International Piano Concerto Competition της New Amsterdam Symphony Orchestra, NewYork. Στον διεθνή διαγωνισμό πιάνου στη Santa Fe, New Mexico, απέσπασε την πρώτη θέση στην κατηγορία κοντσέρτου.